عکاسی هنری چیست؟
عکاسی هنرهای زیبا (Fine Art Photography) که در بین عموم به عنوان عکاسی هنری شناخته می‌شود، سبکی از عکاسی است که توسط یک هنرمند، با سبکی خاص، برای انتقال مفهومی عمیق و از زاویه دید هنری انجام می‌شود. یک عکاس هنری شخصی است که با ثبت هنرمندانه تصاویر، از خلق قاب‌های صرفا “زیبا” فراتر رفته و به دنبال انتقال یک مفهوم در دل تصاویر است.
این مفاهیم می‌توانند نوعی اعتراض سیاسی/اجتماعی و یا حتی احساسات عکاس در لحظه ثبت تصویر باشند. ایجاد یک سفر معنایی در دل تصویری بی‌جان با استفاده از دوربین عکاسی چیزی است که عکاسان هنری را به هنرمند تبدیل می‌کند.
ارائه خدمات عکاسی و ویدیویی با بالاترین کیفیت در: استودیو عکاسی مربع مشکی
ویژگی‌های یک عکس هنری
تعیین یک چهارچوب ثابت و همیشگی برای اینکه بگوییم کدام عکس، هنری تلقی می‌شود و کدام یک غیر هنری، کاری بسیار دشوار است و همیشه محل بحث هنرمندان در طول تاریخ بوده است.
شاید به طور دقیق نتوان گفت که کدام ویژگی‌هاست که یک عکس ساده را به عکس هنری تبدیل می‌کند. اما براساس تجربه عکاسان و مخاطبین، مواردی وجود دارد که باعث می‌شود یک عکس، حداقل شرایط مورد نیاز برای قرار گرفتن در دسته‌بندی “عکس‌های هنری” را بدست آورد. در زیر به برخی از این موارد اشاره کرده‌ایم:
1. پیام معنایی، مهمترین ویژگی عکس هنری
برای اینکه چیستی عکاسی هنری را درک کنیم، باید ابتدا به تفاوت آن با عکاسی معمولی پی ببریم. شما باید این سوال را از خود بپرسید که هدف شما از عکاسی توجه به سوژه است یا توجه به مفهوم هنری؟
توجه مطلق به سوژه عکاسی(مثلا یک سیب) باعث می‌شود که شما فقط از آن سوژه، تصویری ثبت و ذخیره کنید. اما توجه به مفهوم هنری(تضاد بین یک سیب سالم و سیب گندیده) باعث می‌شود تا شما جنبه معناگرایی در عکس را پرورش دهید.
برای مثال: فرض کنید که شما درحال سفر هستید و با منظره‌ای زیبا روبرو می‌شوید. تصمیم میگیرید که از این منظره عکس بگیرید. حال اگر هدف شما از عکاسی از منظره، صرفا ثبت تصویر یادگاری باشد تا بتوانید بعدا به دیگران نشان دهید، احتمالا درحال ثبت یک عکس معمولی و غیر هنری هستید. اما اگر میخواهید با ثبت تصویر از منظره، پیامی در خصوص “رابطه انسان و طبیعت” را به مخاطب بفرستید، احتمالا شما در حال ثبت یک عکس هنری هستید.
2. رعایت قواعد و اصول عکاسی هنری
حداقل ویژگی‌ای که یک عکس هنری باید داشته باشد، رعایت کردن قواعد و اصول هنر عکاسی است. این قوانین و اصول که در طی دهه‌ها توسط هنرمندان و انجمن‌های هنری وضع شده‌اند، باعث می‌شوند تا تصاویر بتوانند بیشترین اثرگذاری ممکن را بر روی مخاطب داشته باشند.
مواردی مثل عمق میدان، کادربندی، نورپردازی و غیره، موضوعاتی هستند که با رعایت کردنشان می‌توانید تصاویری تاثیرگذار خلق کنید. پس اگر به دنبال انجام عکاسی هنری هستید، باید در مرحله اول این قواعد و قوانین را یاد گرفته و در مرحله بعد با تمرین و خلاقیت، از آن‌ها استفاده کنید تا به بهترین شکل منظور و مفهوم مورد نظر خود را به مخاطب برسانید.
ما در دوره عکاسی مقدماتی سعی کرده‌ایم تا به طور مفصل و جامع در مورد این موضوعات توضیح دهیم تا با یادگیری آن‌ها خیالتان از بابت اصولی بودن عکس‌هایی که میگیرید راحت باشد.
3. توجه به زیبایی‌شناسی در عکس‌های هنری
رعایت زیبایی شناسی در عکاسی هنری باعث ایجاد زیبایی بصری در تصویر می‌شود. به طور مشخص، زیبایی یک مفهوم ذهنی و انتزاعی است و در نتیجه زیبایی شناسی نیز یک مفهوم ذهنی می‌باشد. این مفهوم به عنوان چیزی که بلافاصله بعد از دیدن اثر باعث ایجاد حس خوشایند در مخاطب می‌شود، شناخته می‌شود که در نتیجه یکی از ویژگی‌های مهم عکاسی هنرهای زیبا تلقی می‌شود.
توجه به زیبایی شناسی در این نوع عکاسی، یعنی توجه به رنگ، نور، بافت، المان‌های داخل تصویر و هر چیزی که باعث ایجاد زیبایی در عکس می‌شود. زیبایی شناسی در عکاسی تا حدودی بستگی به سبک، شخصیت و سلیقه هنرمند دارد. مثلا ممکن است یک هنرمند با استفاده از المان‌های بصری، فضایی پرانرژی را به تصویر بکشد، اما در مقابل هنرمندی دیگر با استفاده هدفمند از رنگ‌ها، فضایی رمزآلود را برای مخاطب تداعی کند.
انواع مختلف عکاسی هنری
عکاسی به طور کل انواع مختلفی دارد. هر یک از سبک‌های عکاسی اگر المان‌هایی که بالاتر گفته‌ایم را دارا باشد، می‌تواند به عنوان عکاسی هنری تلقی شود. اما در این بین برخی از سبک‌های عکاسی پتانسیل و ظرفیت بیشتری برای تبدیل شدن به عکاسی هنرهای زیبا را دارند و در مقابل برخی از انواع عکاسی، برای ثبت عکس‌های هنری مناسب نیستند.
برای مثال اگر فردی عکاسی خبری باشد، به خاطر ماهیت کار و نوع تصاویر، کار بسیار سختی دارد تا بتواند در حوزه کاری خود عکس‌های هنری ثبت کند. در زیر ما محبوب‌ترین سبک‌هایی که عکاسان هنری از آن‌های استفاده می‌کنند را آورده‌ایم:
- عکاسی معماری: عکاسی معماری، سبکی از عکاسی است که به ثبت تصاویر از ساختمان‌ها، پل‌ها، بناها، مسجمه‌ها و به طور کل، سازه‌های ساخت دست معماران می‌پردازد. دید هنری معماران در بسیاری از مواقع راه را برای ثبت تصاویر هنری از سازهها، هموار می‌کند.
- عکاسی مفهومی: در این نوع عکاسی، هنرمند با استفاده از عناصر بصری سعی در انتقال پیام به مخاطب را دارد. شکی نیست که این سبک، یکی از قدرتمندترین و عمیق‌ترین سبک‌های عکاسی هنرهای زیبا (Fine Art Photography) است.
- عکاسی پرتره: در عکاسی پرتره، تمرکز عکاسی بر روی صورت یا بدن یک فرد یا گروهی از افراد است. هدف از عکاسی پرتره انتقال حالات و احساسات سوژه و تعامل مخاطب با آن است. در این سبک، هنرمند می‌تواند با تعامل درست با مدل یا مدل‌ها، پیام هنری خود را به دست مخاطب برساند
- عکاسی از طبیعت بی‌جان: در این سبک معمولا از سوژه‌هایی بی‌جان (اشیاء) که به طور روزمره استفاده می‌شوند، عکاسی می‌شود. در خیلی از مواقع، این اشیاء ارزان قیمت و در دسترس بیشتر افراد هستند. هنرمند با چینشی خاص و دیدگاهی متفاوت، می‌تواند از سوژه‌هایی بی‌جان و کم ارزش، عکس‌هایی هنرمندانه ثبت کند.
تکنیک‌های عکاسی به سبک هنرهای زیبا
برای اینکه بتوانید مثل یک هنرمند فکر کنید و عکس‌های هنری بگیرید، لازم است تا با تکنیک‌ها و نکاتی آشنا شوید که به شما کمک کند تا دیدگاه یک هنرمند عکاس را داشته باشید:
یک بیانیه‌ی هنری آماده کنید
منظور از بیانیه هنری یک مقاله تخصصی چند صد کلمه ای نیست. فقط لازم است تا قبل از اقدام به عکاسی چند خط در مورد هدف خود و پیامی که میخواهید در عکس بگنجانید بنویسید.
نوشتن چند خط یادداشت در مورد هدف عکاسی هنری، راه را برای پیدا کردن سوژه‌هایی مناسب هوار می‌کند. همچنین با انجام اینکار ذهن شما می‌تواند شفاف تر به همه چیز نگا کند و خلاقیتتان را تقویت کند.
یک مجموعه هنری بسازید
برای ساخت مجموعه عکس‌های هنری، شما باید عکس‌هایی ثبت کنید که در یک یا چند ویژگی خاص با یکدیگر ارتباط معنایی داشته باشند. شما می‌توانید تعدادی عکس متفاوت بگیرید که حاوی یک پیام واحد و در یک سبک واحد باشند. مثلا می‌توانید از یک سوژه در فضاهای گوناگون عکس بگیرید یا در یک فضا از سوژه های گوناگون عکس بگیرید. ارتباط معنایی بین مجموعه تصاویر به خلاقیت شما برمیگردد.
عکاسان مشهور را دنبال کنید
در هنر همیشه مشاهده آثار هنرمندان بزرگ می‌تواند الهام بخش باشد. مشاهده‌ی ایده‌ها و تکنیک‌هایی که عکاسان هنری مشهور استفاده کرده‌اند، چشم شما را تمرین می‌دهد و باعث می‌شود به دیدن آثار هنری سطح بالا عادت کنید و به راحتی یک اثر هنری سطح پایین را تشخیص دهید.
همچنین تقلید کردن از کار عکاسان مشهور می‌تواند دریچه خلاقیت شما را باز کند تا به درجه‌ای برسید که صاحب سبک مخصوص به خود باشید.
عکس و سیاه و سفید بگیرید اما عکس رنگی را فراموش نکنید
عکس سیاه و سفید به خاطر ماهیت بدون رنگ بودن همواره بیشتر تمایل دارد تا ذهن مخاطب را به سمت پیام و عمق معنای عکس بکشد. از این رو همیشه حال و هوای عکس‌های هنری را دارد. اما نباید از جادوی رنگ در عکاسی هنری غافل شد.
عکاسان هنری با استفاده هدفمند از رنگ، قادر به گنجاندن پیام‌هایی عمیق و موثرتر در تصاویر خود هستند که بدون استفاده از عنصر رنگ، انتقال این پیام‌ها غیر ممکن است.
با استفاده از سرعت شاتر، با قوانین طبیعت بازی کنید
سرعت شاتر دوربین عکاسی، این قابلیت را به شما می‌دهد تا به تصاویر جریان دهید یا جریان را از آن بگیرید. هنگامی که قصد انتقال مفهومی خاص را به مخاطب خود دارید، با پایین آوردن سرعت شاتر، تمرکز مخاطب را از سوژه‌های متحرک برداشته و بر روی سوژه‌های ثابت انتقال دهید.
همچنین با بالابردن سرعت شاتر می‌توانید لحظاتی خاص و کم‌یاب که با چشم قابل تشخیص نیست ثبت کنید. با این تکنیک می‌توانید جریان را از جهان بگیرید و باعث مکث و تامل مخاطب در یک عکس هنری شوید.
با استفاده از نور و رنگ، سبک مخصوص به خود را بسازید
بزرگترین عکاسان هنرهای زیبا معمولا از نسبت‌های نور و رنگ ثابتی در عکس‌های خود استفاده می‌کنند. هر عکاسی هنری حرفه‌ای، باید سبکی مخصوص به خود را داشته باشد. برخی همواره یک رنگ خاص را از تصاویر حذف می‌کنند، برخی فقط از یک رنگ در عکاسی استفاده می‌کنند، سبک برخی از عکاسان آمیخته با کنتراست رنگی بالاست و برخی با همواره سایه‌ها را از عکس میگیرند.
انتخاب سبک مخصوص به خودتان، می‌تواند خط فکری شما در آثارتان را مشخص کند که در نتیجه بر روی درک پیام شما توسط مخاطب تاثیرگذار است. مثلا اگر شما قصد دارید با عکاسی هنری، مشکلات جامعه را بازتاب دهید، احتمالا استفاده از رنگ‌های با نشاط و با غلظت بالا خیلی مناسبتان نیست. البته مانند دیگر المان‌های هنر، این موضوع به سلیقه و خلاقیت شما برمیگردد.
کشف پیام موجود در عکس هنری
مخاطب یک عکس هنری همواره با کنجکاوی به دنبال پی بردن به راز موجود در عکس است. شما برا افزایش اثرگذاری پیام، اجازه دهید مخاطب پس از کلنجار رفتن با عکس، به معنی مخفی شده در آن پی ببرد. اگر مفهوم یه عکس هنری، سطحی و در دسترس باشد، احتمالا نمی‌تواند به اندازه پتانسیل خود اثرگذاری داشته باشد.
استفاده از تنها یک سوژه در عکس هنری
زمانی که در یک عکس تنها یه سوژه وجود داشته باشد، به راحتی می‌توان مطمئن بود که مخاطب در اولین نگاه، سوژه مد نظر ما را می‌بیند. با گرفتن تصاویر مینیمال که تنها یک سوژه مشخص در قاب وجود دارد، به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن می‌توانید مفهوم و معنای عکس هنری خود را به مخاطب برسانید.
خود را به چهارچوب‌ها محدود نکنید
درست است که رعایت قواعد و قوانین عکاسی می‌تواند باعث زیبایی و اثرگذاری یک عکس هنری شود، اما گاهی اوقات زیر پا گذاشتن برخی از قوانین و اصول می‌تواند با ایجاد شوک بصری، برای همیشه در ذهن مخاطب ثبت شود. این موضوع به قوانین عکاسی هنری محدود نمی‌شود و شما می‌توانید حتی قوانین فیزیکی را زیر پا بگذارید.
نادیده گرفتن قانون جاذبه، یا استفاده از یک شئ نرم برای بریدن شئ سخت نمونه‌هایی از نادیده گرفتن قوانین طبیعت هستند که باعث اثرگذاری همیشگی یک عکس در ذهن مخاطب می‌شود.
با استفاده از سوژه‌ها، نمادسازی کنید
انتقال پیام از طریق نمادها و سمبل‌ها، یکی از راه‌های ارتباطی انسان از هزاران سال پیش است. نمادهایی وجود دارند که در تمام دوران‌ها و در تمام فرهنگ‌ها معنایی یکسان دارند. شما می‌توانید با استفاده از سوژه‌ها، نمادسازی کنید و پیام خود را به صورت بین المللی مخابره کنید. علاوه براین، نمادسازی در عکاسی هنری می‌تواند جنبه رازآلود به آثار بدهد و تاثیرگذاری آن را چندین برابر کند.
خودتان را مجبور نکنید!
عکاسی هنری تا حد زیادی وابسته به احساس عکاس دارد. زمانی که به دنبال سوژه برای عکاسی می‌گردید، استراحت‌های کوتاهی برای خود در نظر بگیرید، قدم بزنید و سعی کنید ذهنتان را مجبور نکنید تا به دنبال یک قاب هنری بگردد. آرامش و الهام از محیط دو بال ثبت تصاویر هنری فوق العاده هستند.
سعی کنید از کاری که می‌کنید لذت ببرید. بزرگترین هنرمندان زمانی موفق به خلق یک اثر هنری تاثیرگذار شدند، که هنر خود را زندگی کردند. همچنین شما نباید خود را به بازه زمانی مشخصی محدود کنید. برای ثبت یک عکس هنری، همان‌قدر که نیاز است زمان صرف کنید.
از ابزارها استفاده کنید
دنیای امروز با رشد چشمگیر تکنولوژی، ابزارهای بی شماری را در اختیار عکاسان قرار می‌دهد. فراموش نکنید که هر کدام از این ابزارها برای بالابردن کیفیت و راحت شدن کار ایجاد شده‌اند. با این شما شما می‌توانید با ترکیب ابزارها و خلاقیت، عکس‌های هنری‌ای خلق کنید که عکاسان پیش از شما قادر به خلق آن نبوده‌اند.
مثلا با استفاده از تنظیمات دوربین‌های دیجیتال می‌توانید حقیقت موجود در طبیعت را تغییر دهید و عکس را مطابق با هدف خود ثبت کنید. یا با فیلترهای مدرن می‌توانید حال و هوای یک عکس هنری را تعیین کنید. به خاطر داشته باشید که قبل اختراع این ابزارها، عکاسان کار بسیار سختی در بیان منظور خود با عکاسی داشتند.
چند نمونه از عکاسان هنری مشهور
همانطور که بالاتر گفتیم، یکی از راه‌ها و تکنیک‌های عکاسی هنری، الهام گرفتن از کار عکاسان مشهور است. این اینجا تعدادی از عکاسان هنری مشهور را به شما معرفی می‌کنیم تا با دنبال کردن آن‌ها و مشاهده کارهایشان بتوانید خلاقیت خود را تقویت کنید:
- کوین کراتگارتنر (Kevin Krautgartner)
- پیتر مک‌کنن (Peter Mckinnon)
- دلانی الن (Delaney Allen)
- کاوه گلستان (Kaveh Golestan)
- توماس راف (Thomas Ruff)
- ویلیام اگلستون (William Eggleston)
- زانله موهولی (Zanele Muholi)
- شیرین نشاط (Shirin Neshat)
- ولفگنگ تیلمنس (Wolfgang Tillmans)
- کری مائی ویمس (Carrie Mae Weems)
- آندرئاس گرسکی (Andreas Gursky)
شما با جستجوی نام هر کدام از این عکاسان می‌توانید آثاراشان را مشاهده کنید. البته بدیهی است که عکاسان بسیار زیادی در سرتاسر دنیا در حوزه عکاسی هنرهای زیبا فعالیت می‌کنند که شما می‌توانید در آثارشان کنجکاوی کنید.
چند مثال از عکس‌های هنری
